Burası Türkiye: it’s Turkey

De film was bijna afgelopen toen de elektriciteit uitviel. Magali, mijn Franse huisgenootje, en haar Hongaarse vriend Kaszon stonden in de keuken in de pannen te roeren. Ze waren net thuisgekomen na een weekend Sofia, Bulgarije, en hadden spek en sterke drank mee teruggebracht. Nu moesten ze onder het schaarse licht van een waxinelichtje hun maaltje gaarkoken. Ik kon dankzij een volle batterij de laatste vijf minuten van Underground afkijken, en ben toen met een schaal waxinelichtjes naar m’n donkere kamer gegaan. Ik heb in principe nog drie uur de tijd voordat ook mijn laptop het begeeft. Gezien de vorige keren zal de stroomuitval niet langer dan een half uur duren, maar je weet het nooit. “Burası Türkiye, herșey mümkün" (het is Turkije, alles is mogelijk) zeggen de Turken zelf, en dat blijkt meer dan eens.

Kaas en köfte
Vanuit de woonkamer klinkt het getik van bestek op borden; de geur van versgebakken spek hangt in het huis. Aangezien moslims geen varken eten is er in Turkije geen spek te krijgen. Nu ik de geur ruik besef ik me hoezeer ik het mis. Maar ik heb m’n tanden al gepoetst, en Magali heeft vast meer meegebracht. Laatst nog zat de koelkast vol Franse kaas en wijn, die Kaszon tijdens zijn vakantie had geïmporteerd. Na alle zoutloze labne was de stinkende Camembert een godenspijs. De pasta met spek die ze zojuist hebben klaargemaakt moest het wel zonder kruiden doen, want door een lek in het dak vlak boven het gasfornuis waar ze naast stonden heb ik alles weg moeten gooien.

Alles op onze verdieping is stuk: de wasmachine, het toilet, de boiler. Maar in zekere zin geeft dat ons huisje ook wel een zekere charme.

Het heeft het hele weekend gegoten van de regen, en ons huisje driehoog heeft weer een van zijn vele gebreken getoond. De wasmachine is een wrak dat met stoelen moet worden ingebouwd voor we min of meer een was kunnen draaien. De houten kozijnen met dunne ruitjes laten alle kou en geluid door: vaak is het is alsof alles wijd openstaat. Het toilet spoelt niet goed door, en maakt vreemde hoge geluiden. En de boiler laat het minimaal een keer per week afweten. Vaak is een draai aan een paar willekeurige knoppen wel genoeg om hem weer aan de praat te krijgen, maar meer kunnen drie vrouwen ook niet doen.
Maar in zekere zin geeft dat alles de verdieping ook wel een zekere charme. Het is een hele comfortabele flat, met een geweldige entree, houten vloeren en deuren, een ruim balkon met prachtig uitzicht en een open keuken. En van al onze vrienden zitten we het meest centraal, wat betekent dat we elkaar meestal hier ontmoeten. Uitgaan in de stad begint bijna altijd hier thuis: we doen boodschappen, zetten muziek op, maken wraps met köfte of een pastaschotel klaar en drinken ondertussen een paar biertjes. Soms gaan we het huis niet eens uit.

Forse achterwerken
Dit weekend bedacht ik me wel erg veel tijd in mijn eigen vertrouwde buurtje door te brengen, en dus riep ik iedereen bijeen voor een willekeurige wandeltocht of 'Istanbul Safari' door de stad. We liepen door de sloppenwijken van Eyüp naar de heuvel waar de Franse dichter Pierelotti zijn gedichten schreef, en vanwaar je de bruggen van de Gouden Hoorn zien kunt: Galata, en Atatürk erachter. Het weer dreef ons en Turkse bedevaarders bijeen in de moskee: de mannen in de centrale hal, de vrouwen in een benauwd zaaltje waar het gebed door de luisprekers klonk.
Traditionele Turkse vrouwen doen me vaak aan vogeltjes denken: ze drommen verward bijeen, kirren in hoge stemmen de taal die ik me maar met moeite eigen kan maken en dragen allen een kleurige hoofddoek. Nu dringen zich een weg naar binnen, met mij ertussen, een witte sjaal om mijn hoofd en mijn felgekleurde sneakers in een plastic zak.
Vrouwen van alle leeftijden houden hun handen voor zich uit, alsof ze een grote kom vasthouden, en bukken zich een paar maal voorover op het tapijt. De forse achterwerken voor en naast me herinneren me eraan waarom ze ook weer apart moeten bidden. Een jongetje staat tegen zijn moeder aangedrukt; binnenkort zal hij hier niet meer binnen mogen.

Atatürk voerde een ingrijpend moderniseringsbeleid in Turkije. Maar nu worden internetsites als YouTube en Blogspot uit angst voor samenzwering geblokkeerd.

Gedirigeerde vooruitgang
Na het gebed pakten we een bus naar Topkapı, waar een oude stadsmuur naast de snelweg herrijst. Hier en daar wandelde een man tussen de brokstukken, de handen op de rug. Een zwerfhond had me opgemerkt en hinkte achter me aan; een lelijk knik in zijn rechter voorpoot. Behalve de muur leek de wijk niet zoveel te bieden te hebben, en we besloten op huis aan te gaan. De bus van Aksaray naar Taksim deed er erg lang over, want zoals altijd sta je in Istanbul in de file. Uiteindelijk stapten we uit op het lelijke Taksim plein, vanwaar Kemal Atatürk op zijn sokkel de vooruitgang dirigeert. Als hij het internet maar als een juist middel daarvoor kon aanprijzen, zou het heel wat sneller gaan. Youtube is lang geblokkeerd, en gisteren was blogspot aan de beurt. Mijn Duitse huisgenootje kan gelukkig haar verhalen voortzetten op een website die een verwijzing biedt, maar het is beangstigend hoe je plotseling zonder reden iets kan worden ontzegt. Als Turkije haar studenten maar eens werkelijk serieus zou nemen. Dan zou hier werkelijk alles mogelijk zijn.





~~~
Voor meer foto's van ons fameuze Electro-feest: klik. Voor meer foto's van onze 'Istanbul Safari' naar de Prinsessen-eilanden, klik.

Jan was 22

Twee papers moest ik inleveren en ik was nog steeds niet begonnen. Vrijdag moest ik bijkomen van een wilde donderdagnacht vol salsa, Spaanse en Franse vrienden en wodka. Zaterdagmiddag had ik geheel besteed aan een lang gesprek op Skype met Afghanistan. De verbinding was heel slecht, maar door briefjes voor de webcam te houden hadden we het toch lang volgehouden. Nu was het avond en had ik nog een uur of drie over voor Jan's verjaardagfeestje begon, en ik had net de eerste pagina achter de kiezen toen Pierre-Marie me belde met het voorstel om samen een 'lied' voor onze jarige vriend te componeren. Ik keek naar de berg tekst, zei 'nee' en belde tien minuten later op om te vragen waar we zouden ontmoeten.

Plastic gitaar
We hadden een uur, hooguit anderhalf. Door een overvolle Istiklal Caddesi probeerden we ons een weg te banen naar de muziekwinkels in Galatasaray. Een gitaar, zo goedkoop mogelijk, was wat we nodig hadden. Een verkoper overhandigde me een simpel Spaans model; het hout leek net plastic. "You ask fifty lyra for this? I'll give you thirty." De man fronste zijn donkere wenkbrauwen. "Thirty? No. The only guitar I can give for thirty: this one." Hij deed een greep in zijn etalage en overhandigde me een merkloos exemplaar dat ooit roze moet zijn geweest, maar door de zon was gebleekt tot een lichtroze-bruine tint. Pierre's ogen begonnen te stralen. "It's perfect!"

Serenade
Met de gitaar op de rug en een dürüm döner in de hand haastten we ons naar huis, waar de Litouwse Vilma op ons wachtte. In een half uur bedachten we een hilarische tekst vol onnozelheden op de melodie van Edith Piaf's Non, je ne regrette rien, waarbij we in plaats van 'non' een langgerekt 'Jááán!' lieten klinken. Onderweg naar Jan's appartement sloten meer mensen zich bij ons aan, ging de tekst van hand tot hand en brulden we uiteindelijk met een man of tien de hele straat wakker. Op zijn blog schreef Jan dat iedereen in de buurt die zijn naam nog niet kende, dat nu vast en zeker wel deed.

Zie onze performance op de blog van Jan: 'u were 22 - it was very bad for u'.

Otto Santral

In café Otto Santral, midden op de spiksplinternieuwe Santralistanbul campus, brengen de studenten van de Bilgi Universiteit hun tussenuren door. De voormalige fabrieksruimte is onlangs door een hippe architect omgetoverd tot eetcafé. Volgens de heersende mode in de interieurarchitectuur is alles een mix van oud en nieuw; van robuust en verfijnd; van gezellig en cool. De oude fundamenten van het gebouw zijn bloot gelaten, evenals en pijpleidingen; massieve houten banken en tafels, waarop telkens een grote vaas met een gestileerd boeket, contrasteren met plastic designstoelen, en aan het plafond hangt een vijftal stoffen kunstobjecten. Kijkend naar de stoffen kwallen komt het woord 'cafékunst' in me op. Op de grote roze bank in koloniale stijl zit een jongen weggezakt achter een glanzende witte Apple. Het meisje naast hem speelt met een PlayStation portable. Pakjes sigaretten liggen uitgestald op tafel, de rook stijgt in slierten op naar het plafond.
Een meisje komt binnen en schuift aan bij haar vriendinnen aan het tafeltje naast me. Allemaal hebben ze lange steile haren: sommigen hun eigen donkerbruine kleur, anderen hoogblond. Menig kappersbezoek moet ermee gemoeid zijn de donkere wortels te verbergen. Ze hebben stuk voor stuk prachtige gladde gezichtjes, geflankeerd door een paar schitterende oorbellen. Aan de nonchalant over elkaar geslagen benen prijken Uggs of All-Stars; nooit afgetrapt maar altijd gloednieuw. De studentes kirren in het Turks en lachen hun perfect witte tanden bloot. Een rijkelijk versierde pols en hand, de nagels roze of rood, reikt af en toe naar de fruitshake of cappuccino op tafel. Misschien bestellen ze straks proscuitto met vijgen en parmezaanse kaas, of carpaccio met eendenlever. Of huisgemaakte fettuccine, of lam gevuld met spinazie, paddenstoelen en humus, of misschien wel gegrilde octopus. Of toch gewoon een Dirty Burger, mét gekarameliseerde ui. Nee: waarschijnlijk wordt het een salade: chicken ceasar, artisjok of tonijn. Voorlopig blijft het echter bij koffie en sigaretten.
En ik? Ik nip gretig van mijn koffie verkeerd, uitermate tevreden dat het eens geen Türk kahvesi is.


Santralistanbul
Voor een rondleiding op de hele Istanbul Bilgi Universiteit: *klik*